Συχνές Ερωτήσεις

1. Τι είναι η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (Κ.ΑΛ.Ο);

Είναι το σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων που στηρίζονται σε μία εναλλακτική μορφή οργάνωσης των σχέσεων παραγωγής, διανομής, κατανάλωσης και επανεπένδυσης, βασισμένη στις αρχές της δημοκρατίας, της ισότητας, της αλληλεγγύης, της συνεργασίας, καθώς και του σεβασμού στον άνθρωπο και το περιβάλλον.

2. Πότε θεσμοθετήθηκε η Κοινωνική Οικονομία στην χώρα μας και ποια τα αποτελέσματα έως τώρα;

Στη χώρα μας, η Κοινωνική Οικονομία θεσμοθετήθηκε με το Ν.4019/2011 (ΦΕΚ 251/Α). Σύμφωνα με στοιχεία της αρμόδιας Υπηρεσίας (Τμήμα Μητρώου Κοινωνικής Οικονομίας του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης) έως τον Αύγουστο 2018, εγκρίθηκαν 580 νέοι Φορείς Κ.ΑΛ.Ο. (σε σύνολο 820 αιτήσεων) και επανεγγράφησαν 541 Φορείς (σε σύνολο 586 αιτήσεων)[1]. Αρκετές από αυτές έχουν να επιδείξουν σημαντικό έργο και έχουν δημιουργήσει πολλαπλασιαστικά οφέλη στην τοπική κοινωνία μέσω της παραγωγής προϊόντων, της παροχής υπηρεσιών και της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης.

3. Ποιο είναι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την Κοινωνική Οικονομία;

Το θεσμικό πλαίσιο για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία. (Ν.4430/2016, ΦΕΚ 205/Α/31-10-2016) και η εφαρμοστική Υπουργική Απόφαση 61621/Δ5.2643/30-12-2016 (ΦΕΚ), ρυθμίζουν το πεδίο της κοινωνικής οικονομίας και την παρέμβαση-εποπτεία του Κράτους σε αυτό. Σκοπός του εν λόγω θεσμικού πλαισίου είναι η ανάπτυξη του τομέα της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, μέσω της δημιουργίας ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος, που θα διευκολύνει τη συμμετοχή όλων των πολιτών σε όλες τις δυνατές παραγωγικές δραστηριότητες, με τη διάχυση πρακτικών δημοκρατίας, ισότητας, αλληλεγγύης, συνεργασίας, καθώς και του σεβασμού στον άνθρωπο και το περιβάλλον.

4. Ποιοι είναι οι κύριοι στόχοι του θεσμικού πλαισίου;

1. Διάχυση του παραδείγματος της κοινωνικής οικονομίας σε όλους τους δυνατούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας.

2. Δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος που θα στηρίζει και θα ενισχύει τα παραγωγικά εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης, ώστε μέσω της κάλυψης κοινωνικών αναγκών να μπορούν να συμβάλλουν στην κοινωνική πρόοδο και στη δίκαιη οικονομική ανάπτυξη.

3. Καθορισμός και ανάδειξη της συλλογικής και της κοινωνικής ωφέλειας ως συστατικά στοιχεία της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.

4. Ουσιαστική ανάπτυξη της διαβούλευσης, της συμμετοχής και της συναπόφασης με τους κοινωνικούς εταίρους και τους ίδιους του Φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, σχετικά με τα θέματα που ρυθμίζουν πολιτικά, νομικά, διοικητικά το πεδίο.

5. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά Νόμου 4430/2016;

-Διευρύνεται το πεδίο των Φορέων της Κοινωνικής Οικονομίας, με την δυνατότητα που παρέχεται σε φορείς εκτός των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων να ενταχθούν στις ρυθμίσεις του θεσμικού πλαισίου της Κοινωνικής Οικονομίας

-Αποσαφηνίζονται τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις ένταξης στις επιμέρους κατηγορίες Φορέων Κοινωνικής Οικονομίας

– Διευκολύνεται και απλοποιείται η διαδικασία εγγραφής και τροποποίησης στοιχείων Καταστατικού.

-Παρέχεται επαρκής νομική βάση για την θεσμοθέτηση χρηματοδοτικών και άλλων κινήτρων. Θεσμοθετείται το Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας ως ΝΠΙΔ, με σκοπό την χρηματοδότηση προγραμμάτων και δράσεων για την ενίσχυση των Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.

-Καθορίζονται με σαφήνεια οι όροι συμμετοχής, εθελοντικής εργασίας και γενικότερα σχέσεων των μελών και των εργαζομένων με τους Φορείς Κοινωνικής Οικονομίας

-Προβλέπονται ρήτρες δημιουργίας απασχόλησης από τους Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, οι οποίοι εμφανίζουν σημαντική οικονομική δραστηριότητα.

-Θεσπίζεται ο Συνεταιρισμός Εργαζομένων. Με τη συγκεκριμένη νομική μορφή επιδιώκεται μεταξύ άλλων να αξιοποιηθούν από τους εργαζόμενους εγκαταλελειμμένες/χρεωκοπημένες επιχειρήσεις. -Προβλέπεται η δημιουργία και ενεργοποίηση εργαλείου μέτρησης κοινωνικού αντικτύπου των Φορέων, ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας τους, η παρακολούθηση, ο έλεγχος και η αξιοποίηση των καλών πρακτικών -Δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας ενώσεων Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας

-Θεσπίζεται Εθνική Επιτροπή για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, καθώς και Συντονιστική Επιτροπή για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία. Ενισχύεται με αυτόν τον τρόπο ο στρατηγικός σχεδιασμός και ο κοινωνικός διάλογος για τα θέματα Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.

-Διασφαλίζεται η συνέχεια και η ομαλή μετάβαση των υφιστάμενων κοινωνικών επιχειρήσεων στο νέο πλαίσιο..

-Συστήνεται Ειδική Γραμματεία για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία στο Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με κύριο έργο την χάραξη, εκτέλεση και εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία

6. Τι είναι ο Φορέας Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας ;

Είναι μια επιχείρηση που βασίζεται στο συνεταιριστικό πρότυπο, αλλά με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, όλες οι επιχειρηματικές αποφάσεις λαμβάνονται δημοκρατικά και κάθε μέλος – συνεταιριστής έχει μόνο μια ψήφο, ανεξαρτήτως πόσες συνεταιριστικές μερίδες κατέχει. Επιπλέον, σε αντίθεση με τις κλασσικού τύπου επιχειρήσεις, στην ΚΑΛΟ στόχος δεν είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους αλλά, μέσα από την κάλυψη κοινωνικών αναγκών και παραγωγή κοινωνικής και συλλογικής ωφέλειας, η δημιουργία σταθερών και αξιοπρεπών θέσεων εργασίας. Επίσης, τις αμοιβές και τα κέρδη της επιχείρησης, τα λαμβάνουν μόνο οι εργαζόμενοί της, ανεξάρτητα αν είναι ή όχι μέλη της (συνεταιριστές), ενώ ένα μέρος των κερδών προορίζεται για επανεπένδυση στους σκοπούς της επιχείρησης.

Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας είναι:

α. Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις

β. Οι Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε.),

γ. Οι Συνεταιρισμοί Εργαζομένων

δ. Οποιοδήποτε άλλο μη μονοπρόσωπο νομικό πρόσωπο, εφόσον:

7. Πόσες και ποιες κατηγορίες Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων υπάρχουν;

• Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης, οι οποίες διακρίνονται σε δύο υποκατηγορίες:
  1. -Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης Ευάλωτων Ομάδων, οι οποίες επιδιώκουν την ένταξη ατόμων από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Ποσοστό 30% κατ’ ελάχιστον των μελών και των εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές ανήκουν υποχρεωτικά σε αυτές τις κατηγορίες.
  2. -Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης Ειδικών Ομάδων, οι οποίες επιδιώκουν την ένταξη ατόμων από ειδικές ομάδες στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Ποσοστό 50% κατ’ ελάχιστον των μελών και των εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές ανήκουν υποχρεωτικά σε αυτές τις κατηγορίες.

• Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε.) του άρθρου 12 του ν. 2716/1999, (θεωρούνται αυτοδικαίως Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Ένταξης.).
• Κοιν.Σ.Επ. Συλλογικής και Κοινωνικής ωφέλειας, οι οποίες αναπτύσσουν δραστηριότητες «βιώσιμης ανάπτυξης» ή/και παρέχουν «κοινωνικές υπηρεσίες γενικού συμφέροντος».

8. Ποια είναι τα γενικά χαρακτηριστικά των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων ;

• Μια Κοιν.Σ.Επ. πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον πέντε μέλη ή επτά μέλη για τις Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης
• Τα μέλη της Κοιν.Σ.Επ. μπορεί να είναι είτε φυσικά πρόσωπα, είτε φυσικά και νομικά πρόσωπα. Η συμμετοχή των νομικών προσώπων στην Κοιν. Σ.Επ. δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσοστό του 1/3 των μελών της
• Δεν μπορούν να συμμετέχουν ως μέλη Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης
• Δεν μπορούν να συμμετέχουν ως μέλη ΝΠΔΔ που υπάγονται σε ΟΤΑ με εξαίρεση τις Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης και υπό την προϋπόθεση ύπαρξης προηγούμενης έγκρισης από τον φορέα που εποπτεύει το ΝΠΔΔ
• Κάθε μέλος πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον μία υποχρεωτική συνεταιριστική μερίδα και έως πέντε προαιρετικές συνεταιριστικές μερίδες,
• Όλα τα μέλη έχουν δικαίωμα μιας ψήφου ανεξάρτητα από τον αριθμό των συνεταιριστικών μερίδων που διαθέτουν
• Κάθε μέλος της Διοικούσας Επιτροπής είναι υποχρεωτικά και μέλος της επιχείρησης
• Μόνη η συμμετοχή ενός φυσικού προσώπου με την ιδιότητα μέλους – εταίρου, σε Κοιν.Σ.Επ., δεν του προσδίδει εμπορική ιδιότητα και δε δημιουργεί ασφαλιστικές ή φορολογικές υποχρεώσεις
• Μέλος μίας Κοιν.Σ.Επ. δεν μπορεί να μετέχει σε άλλη Κοιν.Σ.Επ. με ίδια δραστηριότητα
• Το ποσοστό των ακαθαρίστων εσόδων από τις δραστηριότητες της Κοιν.Σ.Επ. που προέρχεται από Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α. δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το 65% των συνολικών εσόδων της επιχείρησης, υπολογιζόμενου σε τριετή βάση. Από την πρόβλεψη του προηγούμενου εδαφίου, εξαιρούνται οι Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης της περίπτωσης α΄ της παραγράφου ii του άρθρου 14 του ν. 4430/2016.
• Τα κέρδη της Κοιν.Σ.Επ. δε διανέμονται στα μέλη της, εκτός αν τα μέλη αυτά είναι και εργαζόμενοι σε αυτή.
• Η διανομή των κερδών διατίθεται ποσοστιαία, ετησίως, ως ακολούθως:
  • -κατά ποσοστό 5% για το σχηματισμό τακτικού αποθεματικού,
  • -κατά ποσοστό 35% διανέμονται στους εργαζομένους της επιχείρησης, (με την εξαίρεση απόφασης των 2/3 των μελών της Γενικής Συνέλευσης του Φορέα)
  • -το υπόλοιπο διατίθεται για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τη γενικότερη διεύρυνση της παραγωγικής του δραστηριότητας.

9.Τι είναι η Ειδική Γραμματεία για την Κ.ΑΛ.Ο. ;

Η Ειδική Γραμματεία Κ.Α.Λ.Ο, υπάγεται στο Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, και έχει ως κύριο έργο την χάραξη, εφαρμογή και παρακολούθηση της Κυβερνητικής Πολιτικής για την ΚΑΛΟ. Αναλυτικότερα, καταρτίζει την Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, παρακολουθεί και συντονίζει τις σχετικές δράσεις για την εφαρμογή και τη διασφάλιση της συνεκτικότητας της Εθνικής Στρατηγικής. Μελετά και παράγει πολιτικές και επιβλέπει την εφαρμογή τους, προς όφελος του πολίτη. Αναπτύσσει συνεργασία στους θεματικούς τομείς με αρμόδια Υπουργεία. Εξειδικεύει την Εθνική Στρατηγική ανά τομέα, σε συνεργασία με τα αρμόδια Υπουργεία και φορείς, παρακολουθεί τις διεθνείς εξελίξεις.

10. Τι είναι το Τμήμα Μητρώου για την Κ.ΑΛ.Ο. ;

Γενικό Μητρώο Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας είναι η βάση δεδομένων που τηρείται σε ηλεκτρονική μορφή από το Τμήμα Μητρώου Φορέων ΚΑΛΟ της Δ/νσης Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, στην οποία εγγράφονται οι Φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Το Τμήμα Μητρώου Φορέων ΚΑΛΟ είναι αρμόδιο για την τήρηση και λειτουργία του Γενικού Μητρώου Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Είναι η αρμόδια Διοικητική Αρχή, υπηρεσία του ΥΠΕΚΑΚΑ, για τον έλεγχο της σύστασης των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων και των Συνεταιρισμών Εργαζομένων, της νομιμότητας των πράξεών τους που καταχωρίζονται στο Γενικό Μητρώο και την εποπτεία τους. Επιπλέον, είναι αρμόδιο για την απόδοση της ιδιότητας του Φορέα ΚΑΛΟ στα νομικά πρόσωπα που πληρούν τις προϋποθέσεις ώστε να εγγραφούν στο Ειδικό Μητρώο Φορέων ΚΑΛΟ.

---

[1]

                  [1] Έγινε επικαιροποίηση με τα νέα δημοσιευμένα στοιχεία στην Ετήσια Έκθεση 2018 της Ειδικής Γραμματείας Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.